Bạn đang ở đây

Người Việt Nam nói như hát!

 Nhận định này được các giáo sĩ phương Tây khi lần đầu tiên nghe người Việt nói, bởi đối với người Việt thì viết cũng

 

Nhận định này được các giáo sĩ phương Tây khi lần đầu tiên nghe người Việt nói, bởi đối với người Việt thì viết cũng như nói có vần - có điệu là rất đỗi bình thường.

Trong dân gian đến nay vẫn còn lưu truyền nhiều câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ, hò, lý… đều ở thể văn có vần điệu. Từ đó có thể nhận định rằng, nói – viết có vần có điệu là bản chất của người Việt.

Cụ thể, văn vần là thể văn chiếm vị trí quan trọng trong văn học Việt Nam từ giữa thế kỷ XX trở về trước. Quan trọng là bởi không phải người Việt xưa không biết viết văn xuôi, thay vào đó là nhu cầu cần phổ biến các tác phẩm của mình đến số đông công chúng.

Cho đến cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, chữ viết chính thức ở nước ta là chữ Hán và chữ Nôm, là loại chữ tượng hình rất khó học. Để có thể có một số vốn chữ kha khá thì cần tới 10 năm học hành chăm chỉ, còn muốn giỏi chữ Nôm thì cần phải thật giỏi chữ Hán. Lẽ đó, người biết chữ ngày xưa đa số là người có tiền, ở tầng lớp trên và đa số là đàn ông. Ở thời đó, tuyệt đại đa số đều mù chữ, nên hầu hết việc phổ biến các tác phẩm văn học đều bằng con đường truyền miệng, và văn vần là phương pháp truyền bá văn chương dễ dàng nhất.

Văn vần dễ nghe, mau thuộc lòng. Người đọc có thể đọc, hát, ru hoặc ngâm nga để thuộc lòng tác phẩm mới và truyền cho người khác. Đơn cử, ở miền Nam có “nói thơ Lục Vân Tiên” là một cách ngâm thơ gần với “hò” hay “kể chuyện” qua đó có thể phổ biến cả một truyện thơ dài hàng ngàn câu mà người nghe không chán.

Tuy phổ biến bằng truyền miệng nhưng những tác phẩm của người xưa được chính tác giả hoặc bạn bè, hoặc người thế hệ sau biết chữ chép lại và gìn giữ. Nhờ đó, mà ngày nay chúng ta có được nhiều tác phẩm quý như Lục Vân Tiên, Truyện Kiều,…

Từ nửa cuối thế kỷ XIX trở đi, ở Nam kỳ lục tỉnh nay là khu vực Đông và Tây Nam bộ, người Pháp cho phổ biến chữ quốc ngữ trong dân chúng, là thứ chữ do các giáo sĩ đạo Thiên chúa sáng tạo ra từ những thập niên đầu thế kỷ XVII. Đặc điểm của chữ quốc ngữ là ghi nhận ngay tiếng nói của người Việt, dễ học và và có thể ghi chép được tất cả những sự vật, hiện tượng xảy ra trong đời sống. Thế mạnh của chữ quốc ngữ là chỉ cần học vài tháng là có thể biết được chút ít viết và đọc. Chữ quốc ngữ nhờ đó đã giúp người Việt thuở ấy bỏ lại sau lưng những thứ tứ thư ngũ kinh, thoát khỏi những gò bó của tư tưởng Khổng tử, Mạnh tử trong phương diện học hành.. Dù có nhiều phản ứng tiêu cực từ phía dân chúng trong thời kỳ đầu nhưng số người biết chữ mỗi ngày mỗi nhiều hơn và văn xuôi bắt đầu xuất hiện. Dù vậy văn vần vẫn có chỗ đứng riêng trong lòng người Việt, một phần vì thói quen để lại từ cha ông, một phần vì cũng còn nhiều người không biết chữ, nhứt là phụ nữ.

Ban đầu, từ năm 1865 đến 1881, các tác phẩm văn vần quốc ngữ không nhiều. Có thể đây là thời kỳ đẩy mạnh việc học chữ quốc ngữ, cần văn bản để người học dễ nhận biết mặt chữ và ít người sáng tạo. Song từ năm 1882 trở đi, văn vần trở lại một cách mạnh mẽ.

Đến thập niên thứ hai của thế kỷ XX, văn vần dần mất thế so với văn vần. Và đến nay có lẽ chỉ còn nằm trong đầu hoặc trong tủ của các nhà thơ, bởi ít đủ “can đảm” ngồi đọc một cuốn tiểu thuyết bằng văn vần dài hay hai ngàn câu.

Cuốn Văn chương Sài Gòn 1881-1924 (tập 5 - Đèn điển khí) được hoàn thành để người đọc hôm nay thấy được toàn cảnh văn học ở Sài Gòn, ở Nam Kỳ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX như thế nào. Người nghiên cứu đi sau có thể có trong tay một phần nào đó về văn học Sài Gòn trong thời kỳ phôi thai chữ quốc ngữ, thấy lòng quyết tâm của người sáng tác chữ quốc ngữ ban đầu thuở xưa mong muốn phổ biến chữ quốc ngữ ra sao. Cũng để thấy con đường đi tới của chữ quốc ngữ không chỉ bằng phẳng mà phải trải qua “ba sôi hai lạnh” mới trở nên ngọt ngào như hôm nay.

Những tác phẩm được chọn trong cuốn sách này gồm đủ các thể loại được tuyển chọn mang tính đại diện và đặc sắc để bạn đọc thấy và hiểu được một cách khái quát mảng văn chương bằng văn vần của chúng ta trước đây. Hầu hết các tác phẩm đều đã được đăng trên các tờ báo tiếng Việt như Gia Định Báo, Nam Kỳ nhựt trình, Nông Cổ Mín Đàm, Lục Tỉnh Tân Văn, Nam Kỳ Địa Phận...Và cũng như những cuốn trước, chúng tôi tôn trọng nguyên ngữ của tác giả, chỉ điều chỉnh các dấu hỏi, ngã cho hợp thời, đồng thời đánh dấu... sau các chữ mà cách viết khác với ngày nay, như thoàn [thuyền], ngãi [nghĩa]... Để chú giải những từ ngữ trong sách này, chúng tôi chủ yếu dựa vào cuốn Đại Nam quấc âm tự vị của Huỳnh Tịnh Paulus Của.

(theo VTC News)

Sách hiện có bán tại Cửa hàng sách Văn hóa Văn nghệ (88-90 Ký Con, P.Nguyễn Thái Bình, Q.1, TP.HCM, 09030332337), và quầy M3 – đường sách TP.HCM (đường Nguyễn Văn Bình, Q.1, 0937662811).

people like INLOOK.VN fanpage